Vorig weekend een klus afgevinkt waar ik al een poosje naar uitkeek, het trimmen van de mast. Hier had ik nog geen ervaring mee en was wat beducht om het anders af te stellen dan hoe de vorige eigenaar het had afgeleverd.
Met deze gids in de hand is het goed te doen maar het is een precies en tijdrovend klusje.
Voorbereiding
stagen helemaal los gemaakt en nagelopen op slijtage.
controleren of de stagen even lang zijn want dit is wel van belang voor het afstellen. Zijn ze niet even lang dan is er slecht werk geleverd denk ik en lijkt me dan ook lastig tunen volgens deze gids…
benodigdheden: duimstok van 2 meter, wat schilders tape, een klein touwtje en een schuifmaat.
verstaging is bij mij allemaal 4 mm, hoofdwant 6,90 meter lang gemeten tussen de walsen, babystagen iets minder dan half zo lang, 3,36m. Achterstag ook 4mm dik, niet gemeten hoe lang.
gids goed doorgenomen, staan belangrijke details in over hoe verschillende soorten staaldraaden zich gedragen, maximale belasting, rek per meter etc.
Babystagen en achterstag
Eerst baby stagen ‘gereset’. Voor, achter en hoofdstagen vast en de bouten helemaal uit de spanners gedraaid. Bouten er precies even ver ingedraaid en handvast gezet, vergeet niet ten alle de stag zelf te fixeren en de spanner het draaiwerk te laten doen. Aantal halve slagen tot handvast genoteerd.
De ‘folding rule (duimstok) method’ eerst toegepast op achterstag. Ene eind van de duimstok met schilderstape op ongeveer 200,5cm vanaf de onderkant van de achterstag vastgeplakt. Het andere eind met een touwtje in de buurt gehouden van de stag, Niet vast zetten want dit gebruik je om de rek van de staaldraad te meten.
handvast, 5%, 10%, 15% en maximaal 20% achterstagbelasting met een stift gemarkeerd gemarkeerd boven op de vertraging. Dit ga je later nodig hebben bij het tunen van de hoofdverstaging.
key point: 1mm stretch per 2 meter kabel levert 5% van tov maximale belasting op, ongeacht de dikte van de kabel.
hoofdwant
ook helemaal uit de spanners gedraaid (de babystagen dus eerst handvast zodat de mast blijft staan!)
de schroefdraden er weer even ver erin en met zelfde aantal slagen aan weerszijden naar handvast gedraaid (fixeer de stag en draai de spanner).
ene eind van duimstok weer op ongeveer 200,5 cm bevestigen met schilderstape, lusje aan de onderkant voor het losse eind van de duimstok.
beide zijden om en om in stapjes naar 3mm = 15% van maximale belasting opspannen.
vervolgens van de mastvoet omhoog kijken of je mast niet krom loopt. Bij mij was er een lichte buiging naar stuurboord. Bakboord babystag 5 slagen extra gegeven en de mastkromming was weg. Babywant is er dus vooral om de in de breedterichting de mast recht te krijgen en in de lengterichting om pompen van de mast tegen te gaan onder zeil.
dan het hoofdwant naar 20% max belasting opspannen. Dus weer 1 mm rek erbij en bij mijn spanners betekende dat 5 extra halve slagen. Dit gegeven is fijn om te onthouden wil je later nog wat tunen: 1mm = 5% = 5 halve slagen. (het babywant is korter dus daar geldt dit niet!)
toen weer even de mast recht trimmen met het babywant
dan de bakstag vol aan tot 20%. Dit zorgt voor kromming van de mast en dus een ontspanning van het hoofdwant.
vervolgens moet je het hoofdwant dan weer naar 20% belasting opspannen, ditmaal aan beide zijden 7 slagen nodig.
daarna geeft de gids aan dat je de bakstag weer volledig moet ontspannen en dat je dan moet controleren of je hoofdwant op niet meer dan 25% van de maximale belasting terecht is gekomen. In mijn geval moest ik ze net een paar slagen ontspannen om op 25% te komen.
De mast staat nu echt als een huis, kan niet anders zeggen. Het want staat echt heel veel strakker afgesteld.
Niet dat het voorheen onveilig was want ik heb er een ruige 24 uurs er mee doorstaan.
Evenwel denk ik dat de mast nu veel meer onder controle is onder zeil en dat zal de performance te goede komen, daar ben ik van overtuigd.
Wel zal de romp nu een heel andere belasting krijgen van de stagen, maar ik ga er vanuit dat dat erop gemaakt is en geen problemen gaat opleveren.
Verder vooral veel geleerd en ook dit nog voor mij onbekende terrein onder de knie gekregen.
De achterstag weet ik nu ook aardig precies af te stellen dus weer iets waar ik met het zeilen mijn voordeel mee kan doen.
De gids geeft ook nog aanwijzingen voor fine-tuning onder zeil, dus ik laat nog wel weten wat daar uit gaat komen.
De boot is weer zeilklaar, genoeg geklust, nu lekker gaan varen!
Zo dan Koen, wat een verhaal. Zo heb ik nog niet naar mijn verstaging gekeken. Waar een kleine bootje ook al niet groot in kan zijn. Leuk en leerzaam om te lezen. Thx
Je moet je stag tussen de twee onderste houdertjes steken. Bovenaan hang je een haakje achter je stag.
Aan dat haakje hangt een veer hoe harder die veer uitgerokken wordt hoe meer spanning op je stag.
Hallo, Het plan is om vandaag de Mast te gaan trimmen en ben me goed aan het inlezen, aan de hand van de info van Koen. Tevens ga ik de zijstagen goed plaatsen. Ik ben ook benieuwd wat de waarden / welke scale zijn gemeten met de Loos & Co spanningsmeter? Daar heb ik ook de meeste ervaring mee en wil ik ook gaan gebruiken. Vmarinus of wie dit weet graag met mij delen?
Groeten, Edwin
Hallo Koen,
Na het lezen van jouw instructie is me eea duidelijk in de stappen en % spanning op het hoofdwant. In de laatste stap beschrijf je, daarna geeft de gids aan dat je de bakstag volledig moet ontspannen en daarna controleren dat het hoofdwant niet meer dan 25% Max belasting is. Welke eerder op Max 20% is ingesteld, voordat (in de laatste stap - jouw beschrijving) de baby bakstag los wordt gedraaid / is ontspannen. Mijn vraag is, welke spanning heeft uiteindelijk de (baby) bakstag in %? Ik neem aan dat je deze, baby bakstag, wel weer aanspant. Is dat 15%, 20% of hoeveel veel slagen weer aan? Ik hoop dat mijn vraag duidelijk is. Wat mij ideaal lijkt om te weten, wat het percentage max belasting is voor de baby bakstag en het hoofdwant, liefst scale Loos & Co stagspanningsmeter. Uitgaande dat de voorstag, wat ik lees niet verstelbaar is / vaste afstand heeft. Feedback is welkom en al heel blij met deze informatie en aanpak. Groeten, Edwin
Hallo Coen, nog een aanvulling op mijn eerdere berichten.
Uitgaande dat de stagen 1x19 RVS 4 mm zijn, is de max breeksterkte 1350 kg. Dan lijkt mij 25% spanning daarvan op het hoofdwant erg veel, betekent 337,5 kg. Ik ga eea zelf ook later weer verder lezen, als ik meer tijd heb, mbt wat Selden schrijft. Ieder antwoord of visie is welkom. Loos en Co is handig, maar moet ik eerst weten wat voor type RVS verstaging het is. Gr Edwin
Poosje geleden dit voor mij. Wat ik begrepen heb is dat de babystagen alleen voor het regelen van de zijwaartse kromming is. Ik heb die niet met die duimstok erbij op een bepaalde spanning gebracht. Gewoon flink handvast en dan aan beide 5 procent belasting er ik en dan alleen maar extra aan de kant waar hij vandaan wegbuigt.
Voor wat betreft die 25 procent belasting:
die zelden gids gaat uit van regulier standaard staaldraad met ronde garens zeg maar. De dikte kun je meten dus dan lijkt het mij wel een redelijk universeel toepasbaar verhaal.
ik vond het ook wel een heel verschil met hoe het was. En zeker bij nog eens die laatste 5 procent erbij dacht ik ook wel even oef. Maar, no guts no glory dacht ik en het klopte ook precies met daarna weer een beetje ontlasten etc.
kort en goed je moet doen waar je goed gevoel bij hebt maar ik ben er heel tevreden over en het voelt lekker stevig aan. Als alles goed strak en stijf staat lijkt me dat goed voor de performance (minder pompen). Maar een tweetal stappen minder belasting zal zeker ook veilig zijn. Het is een beetje waar je het voor doet.
Hallo Koen, dank voor je snelle reactie. Idd zo heb ik het ook gelezen mbt babyzijstagen. Hoofdwant krijgt de meeste spanning. Mbt de totale stagspanning komt het zo goed. Ik ga eea bekijken en ook meten wat de spanning is met de achterstag aan. Hoe de zeilen er op staan en tijdens het zeilen. Mijn inzichten overigens met jullie delen. Doel is dat de mast er netjes op staat, vooral recht, beetje voorbuiging, normaal aanspringt en fijn zeilt😀.
Update: mast trimmen en stagen op spanning - Wavedancer
In het korte de werkwijze van Koen overgenomen en als uitgangspunt. Alleen werk ik met de Loos en Co stagspanningsmeter en minder stagspanning - (als start en basistrim) dit is voor mij tussen de 10-15% max breeksterkte. Ga misschien nog wel experimenteren wat het beste vaart. Later werk ik de details verder uit hoe ik eea heb uitgevoerd, ook met foto’s. En zal deze met jullie delen.
stap 1 was voor mij het hoofdwant en de bakstag op de juiste plek plaatsen, in lijn zoals geconstateerd. En idd, wat een verschil en staan nu goed.
Verder constateer ik dat door het aanspannen van de achterstag, de spanning van het hoofdwant afneemt. Ik heb iets meer spanning op het hoofdwant staan en de bakstag net iets minder. Wat prima aanvoelt en er goed uitziet.
Wat idd van belang is, om eerst het hoofdwant op spanning te brengen en dan de bakstag minder spanning. Om uiteindelijk de mast recht - vanaf het midden gezien op de boot te hebben. Gelijk gisteren kunnen testen met zeilen en flinke wind en high aspect fok, vol grootzeil en gebruik van de overloop, constante wd kr 4 en zeker 5 in de vlagen. Gemiddeld liep de boot 5 knopen, sprong prima aan en weinig roerdruk. Maw meer dan tevreden met het resultaat. Wat mij nog niet helemaal duidelijk is, wat nu de spanning moet zijn op de achterstag en wanneer? Kan me zo voorstellen met meer wind, krijg je ook meer spanning op de voorstag wat helpt met hoog lopen en stabiliteit van de fok / genua. Ga nog meer tijd nemen en nameten wat dat betekent voor de spanning op de hoofdwanten en bakstagen. Verder had ik weinig spanning op de achterstag, bij het afstellen van het hoofdwant en bakstag. Eenmaal op spanning, ongeveer 5% extra spanning op de achterstag gezet. Met deze instellingen gaan varen en ervaren. Tot zover even. mvg Edwin
OK, hierover dus even een heel andere opmerking : ik heb naar mijn achterstag gekeken maar ik zie geen enkele manier op deze te (ont)spannen. Alles lijkt gefixeerd en heeft geen stelstangen. Kennen jullie dit? Is dit een soort standaard Clever 23 setje stagen geweest, die past en verder geen stel mogelijkheden heeft?
Bij mij is het met een dubbel blok vertraagd. Was driedubbel maar dat vond ik teveel van het goede. Maar ik zou echt zorgen dat je dat er ook weer tussen zet want het is me nogal een triminstrument wat je moet hebben met het fractionele tuig van de sportina. Kun je veel wind mee lozen. Met de clever moet je al vrij snel reven zonder die achteraf trimoptie nog sneller lijkt me?
Bij mij zitten er twee halve ogen op die tvs stangen waar de mast op kan liggen. Als je die niet hebt dan kan het ook op de kikkers aan de achterkant. Zie plaatje.
Dat was bij mij zo en gaf wellicht meer vrijheid bij het sturen met de helmstok maar ik heb het nu weer op de normale plek gezet.
dank voor de foto. Grappige oplossing. Bij mij loopt ie dus naar de beugel waar je de mast op kan leggen. En geen stel mogelijkheden, kan daar dus niet mee trimmen en reef best snel inderdaad…
ik zal even wat plaatjes schieten als ik weer eens bij de boot ben, heb tegenwoordig ook een stopper in de gleuf van de mast zitten om het grootzeil tegen te houden (zodat de leuvers in de mast blijven bij het neerlaten van het zeil) Scheelt een hoop gedoe.
