Kleine boten uit Polen zijn drijvende woonwagens, hebben bij 7m romplengte 6 tot 8 kooien, zijn goedkoop, zijn slecht gebouwd en zeilen slecht. Deze vooroordelen gelden zeker niet voor de sinds 1991 gebouwde Sportina 680. Zo wordt de boot dan ook ook in de folder omschreven als zeiljacht met een sportieve layout geschikt voor binnenmeren en wateren dicht bij de kust.
De Sportina 680 is de eerste van een hele boot-serie die we al kennen sinds de vroege jaren '90 die daarna door een 600 (in eerste instantie als Sportina 620), een 730, 760 en een 860 uitgebreid werden. Van deze serie worden alleen nog de 600 en de 680 gebouwd. De Sportina 730 (voorheen Jeanneaus Sun Odyssey 24.2) werd vervangen door de sportina 25. De grotere boten zijn vervangen of aangevuld door jachten onder de nieuwe werfnaam Delphia en bieden nu een bootserie tot 47 voet aan met 3 of 5 hutten.
De Sportina 680 wordt net als hun zusters in 1990 onder de naam Sport Lake cc opgericht, gebouwd in Olecko (Polen) net ten oosten van de Mazurische meren. In 2003 wordt de Werf in Delphia Yachts gewijzigd en heeft nu meer dan 350 medewerkers en een jaarlijkse produktie van meer dan 3.000 schepen en behoort nu tot een van de grotere sportboot fabrikanten in Europa. Naast de zeiljachten worden er ook veel motorboten geproduceerd.
Type
De Sportina 680 is ontworpen om in ondiep water te kunnen varen. De boot is daarom voorzien van een hefkiel. Ook het roer is liftbaar vanwege de geringe diepgang. Het werd ontworpen door de ontwerper Andrzej Skrzat, die veel andere boten onworpen heeft die zich onderscheiden ten opzichte van de meer conventionel ontwerpen.
Bouw
De romp en het dek van de Sportina 680 worden gemaakt van glasvezel versterkte kunststof (GVK) en zijn met de hand vervaardigd. Verstijfd wordt de romp door middel van langsspanten die aan de structurele onderverdelingen (bepaald door de inrichting) schotten of raamwerken vastgemaakt zijn. Terwijl de romp is gemaakt van massief glasvezel is het dek in sandwich gemaakt van 8 tot 16 mm dik GVK. De verbinding tussen romp en dek is gelamineerd en geschroefd. Binnenschaal en schotten zijn gelamineerd. Hierdoor is het de boot niet alleen degelijke aan de buitenkant afgewerkt.
Ballast
De Sportina wordt standaard geleverd met een gietijzeren kiel. Deze heeft een gewicht van 280 kg en wordt beschermd met polyester laminaat tegen corrosie. Tegen meerprijs is een roestvrij stalen kiel is beschikbaar, die een loden vulling heeft die vloeibaar ingebracht wordt en het zwaartepunt verder naar onderen brengt. Door een meervoudige overzetting (1:10) kan men de kiel ophalen met relatief weinig kracht totdat zij volledig verdwijnt in de romp.
Stabiliteit
Met de kiel helemaal naar beneden is de stabiliteit volgens de fabrikant vergelijkbaar met een kielboot. In het kritieke geval met een volledige opgeheven ballast kiel heeft de boot nog steeds bij 90 graden slagzij een zelf oprichtend vermogen. In het Yacht-test nummer 2 / 1999 is voor de 680 Sportina een oprichtende kracht van 24 daN vastgesteld. Gemeten wordt hierbij de oprichtende kracht op de masttop (met een veer unster) bij 90 graden, onder zeil en twee mannen op de rand. Vanaf 20 daN (kp) is een boot naar de jacht-definitie onkenterbaar. De diepgang van de boot is minder dan 30 cm wanneer de hefkiel volledig is opgehaalt. Wanneer dit het geval is neemt de koersstabiliteit sterk af en helt de boot bij gewichtsverlaging van de bemanning sterk over. De optionele RVS kiel met diepe loden ballast kan echter ondanks de weinige diepgang toch relatief stabiel worden gezeild en bij voor de windse koersen worden hogere snelheden door het verkleinde onderwaterschip gehaald. Met omhooggetrokken kiel is ook droogvallen mogelijk.
Roer
Het roer is op de spiegel in twee lagers gemonteerd en wordt door middel van een helmstok bediend . Het roerblad is gemaakt van polyester en geprofileerd. De roer-schoenen zijn gemaakt van geanodiseerd aluminium. De helmstok is gemaakt van roestvrij stalen buis waarop klemmen voor roerval en neerhouder gemonteerd zitten. Wanneer het roer de bodem raakt gaat de neerhouder automatisch los en klapt het roer achteruit omhoog. Tijdens het zeilen voelt het roer aan als zeer goed uitgebalanceerd, er zijn meestal alleen slechts kleine correcties nodig voor de koersstabiliteit. De kleine boot heeft in alle omstandigheden te maken met gewichts trim. In lichte wind en gladde zee moet de boot door de bemanning iets schuin gevaren worden. Bij een toenemende wind en weinig bemanning gaat de boot al snel scheef hangen. Te heftige windstoten worden beantwoord door het schip voor het gevreesde kapseizen met een schot in de wind. Met de genua beweegt de boot met weinig wind erg snel en bereikt vanaf iets meer dan windkracht 3 reeds de theoretische rompsnelheid van 6 knopen. Regelmatig worden er bij een stevige wind verbazingwekkende snelheden gehaald die hier ruimschoots boven liggen. Vanaf windkracht 4 moet de Sportina schipper met een kleine bemanning al zo langzaam nadenken over een rif. Vanaf windkracht 6 Beaufort wenst men dan zo langzamerhand een derde rif, maar die is niet op alle boten voorhanden. Voor zwaar weer is de boot dan ook niet ontworpen. Interessant is dan het idee van het zeilen met een tegen meerprijs verkrijgbare één meter langere mast.
Tuigage
De boot heeft een 7/8 tuigage met een 9.25 m lange mast en een 3 m lange giek. De aluminium mast heeft een zalingpaar en een achterstag. Een optionele maststrijkinstallatie vergemakkelijkt het strijken en zetten of de passage van bruggen, etc. Dit wordt ook aanbevolen wanneer men veel tochten over binnenwateren maakt omdat het maststrijken en -zetten bij wind op het water een zeer wankele aangelegenheid kan zijn. Met de strijkinstallatie kan de mast door één persoon door middel het aanslaan van een katrol in het voorstag en door het plaatsen van een soort spiboom in de mastvoet eenvoudig en zonder hoge krachtinspanning bediend worden. De bovenwanten van de mast, zijn aan de verhoogd wandputtingen bevestigd zodat hun bevestigingspunten op de hoogte van het draaipunt aan de mastvoet liggen. Zo wordt een zijdelingse verplaatsing van de mast te voorkomen. Helaas is deze installatie niet standaard en moet apart worden besteld.
Lopend en staand want, zeilen
De toepassing en de kwaliteit van het beslag laat weinig te wensen over. Er worden voornamelijk beslag van de fabrikant Harken gebruikt. Door de montage van twee extra lieren voor de fokkeschoten aan de linker- en de rechterkant van de neergangen is in ongeveer 1998 de Sportina herzien die in vorige edities bekritiseerd versperde gangboorden weggelaten werden. Daarnaast zijn er twee spinnaker lieren gemonteerd op de kuiprand die ook geschikt zijn voor bediening van gescheiden gevoerde genua schoten. Fok of genua van de boot kunnen optimaal worden ingesteld. Voor de geleidings blokken van de schoten zijn aparte goed geplaatst rails gemonteerd.
Vervelender is het hijsen en neerhalen van het oorspronkelijke grootzeil. Het voorlijk loopt ook met gebruik van liters marine spray slecht in het mastspoor. Hier alleen zorgen in het voorlijk ingenaaide zeilleuvers door een zeilmaker voor een comfortabele en snelle bediening, Dat is met zeilen zonder extra motor ook een veiligheidsfactor. Ook het reefsysteem is eerst na een aantal wijzigingen goed toepasbaar. Het grootzeil van de 7/8 tuigage kan met een neerhouder en achterstagspanner snel aan de omstandigheden.worden aangepast.
Op het dek
Op het voordek is een ruime ankerbak is ingelamineerd, waar naast het anker ook de niet waterschuwe benodigheden opgeborgen kunnen worden. De ankerbak is tegenover de boot waterdicht. Hij loost rechtstreeks via een opening overboord. De smalle loopdekken zijn voor een boot van dit formaat voldoende zodat je je goed kan bewegen. Op het dek ontbreken leuningen waaraan men zich vasthouden kan. Hiervoor is alleen de hiervoor niet bedoelde relingdraad aanwezig , zover deze niet is verwijderd ter voorkoming van het verstrengelen van het voorzeil.
Naar achteren gaan de loopdekken over in smalle rugleuningen waar je met maximaal 3 personen kunt voor zitten. De kuip van de Sportina is voor deze bootlengte voldoende groot en bij helling kan men zich goed op de hiervoor uitgevormde zitvlakken afzetten. Vanaf de hoogte van de twee zitbanken is de cockpit aan de achterzijde open. De kuip is zelflozend uitgevoerd. Alle vallen en schoten kunnen worden bediend vanuit de kuip.
Beneden deks
Het jacht heeft benedendeks twee waterdichte compartimenten. De kajuit en de achterste bakskisten. De toegang tot de kajuit is bereikbaar via een relatief kleine schuifluik van plexiglas. Deze verdwijnt in het dek. Het onverdeelde losse schot dat ongeveer 2/3 van de hoogte tot aan de afdaling reikt, wordt tijdens het zeilen in een houder in de midscheepskooi aan bakboord opgeborgen. De kajuit van de Sportina wordt door de machtige met stof beklede Hefkielkast in het midden van de kajuit gedomineerd. Aan bakboordzijde sluit hier een klein Mini kombuis met wastafel en spiritus kooktoestel op aan, die vanuit de midscheepskooi aan bakboord bediend kan worden. De watertoevoer naar de wastafel komt vanuit een waterreservoir in de bakskist, in het kastje onder de kombuis is een kastje voor potten en pannen. Lichte bekleding aan de zijkanten en licht eiken fineer creëren een huiselijk sfeer.
De beide midscheepskooien grenzen aan een kleine aan de kielkast gemonteerde opklapbare tafel die ook als een kaarttafel gebruikt kan worden , en vormen zo de salon. Helaas ontbreekt aan de stijlvolle tafeltje voor dubbel gebruik als kaarttafel slechts ongeveer 2-3 mm zadat de overige pleziervaartuig kaarten op een andere manier ondersteund moet worden. Onder de tafel is een kleine brandblusser gemonteerd voor het geval dat. Een andere is gemonteerd in de bakskist zodat u noodgevallen ook van buitenaf kunt ingrijpen. Op de kooien kan men comfortabel zitten, stahoogte wordt met ongeveer 1,45 m veruit niet gehaald. Om deze tekortkoming te verhelpen wordt een buiskap boven de ingang aanbevolen.
Het voorschip wordt door de kombuis en de kielkast gedeeltelijk gescheiden van de salon . Twee niet al te grote volwassenen kunnen hier goed overnachten. Een als nooduitgang functioneren luik in het dek geeft uitzicht naar buiten.
Voor langere vakantie tochten is het raadzaam om niet alle vier de kooien van de boot te bezetten. Men kan dan het beste met een maximum van twee volwassenen en afhankelijk van de leeftijdsgroep één tot twee kinderen varen. Voor slecht weer met een lang verblijf in de havens kan men beter ook een optionele kuiptent meenemen.
Voor langere reizen is het raadzaam de originele kussens te vervangen door rugvriendelijke kussens met pocketvering of traagschuim (bijvoorbeeld van Neptune). Bergruimte zit er onder alle kooien, in de voorpiek, in de keuken, en een ruim schap achter het opstapje bij de ingang, waar plaats is voor zeilen en ander uitrusting . Daarnaast bevind zich het schakelpaneel voor de elektrische uitrusting. Het opstapje zelf wordt gevormd door een verschuifbare kast. Dit heeft de functie van een traptrede en bergruimte, en stelt de bemanning voor de keus om er een chemisch toilet of misschien toch liever de uitrusting in op te bergen. Er zijn booteigenaren die hebben afgezien van een wc met toeschouwers ruimte in de cockpit. Een besluit die iemand ook in ernstige problemen brengen kan. Vanaf de cockpit naar achteren is door een deksel aan bakboord en stuurboord een grote bakskist te bereiken. Volgens Yacht-test is de totale opslagruimte van de boot ongeveer 1.300 liter.
Aandrijving
Als motorisering is er een buitenboord motor tot 6 kW (8 pk) geschikt. De motor steun aan de stuurboordzijde spiegel is slecht. Diep en dicht tegen de boot aan zodat de tegenwoordig favoriete zware 4-takt motoren (Honda BF 8) hier niet optimaal aan te bevestigen zijn. Bij het zeilen is de zware machine, te wijten aan de grote omvang, niet hoog genoeg omhoog te zwenken. Als gevolg hiervan remt de schroef bij helling in het water. Hier moet de werf een oplossing voor bieden. De zelfhulp oplossing heet een motorlift. Met onze 8-pk motor bereiken we op een rimpelloos meer ongeveer 8 knopen. Meer zit er niet in, ongeacht hoe ver we het gaspedaal opendraaien.
Gebruik
De Sportina 680 is ontwerp categorie C toegewezen (certificaat Germanischer LLoyd). Deze categorie staat voor gebruik in kustwateren, waarmee varen in grote baaien, riviermondingen, meren en rivieren mee wordt bedoeld en waar weersomstandigheden tot windkracht 6 Bft en golfhoogte tot 2m kunnen voorkomen. Aan de hand van deze toewijzing is de boot is geschikt voor het zeilen op binnenwateren en kustwateren. Volgens opgave van de fabrikant is de Sportina onzinkbaar. Dit wordt bereikt doordat de holle ruimtes in de romp vergaand volgeschuimd zijn.
Trailerbaarheid
Wie met zijn Sportina wil gaan traileren moet eerst de juiste boottrailer kiezen. Met 1.200 kg gewicht is een 1-assige trailer met 1.700 kg toelaatbaar totaalgewicht en een laadvermogen van 1350 kg nog net mogelijk. Als alternatief kan er voor een 2000 kg trailer met een laadvermogen van 1.580 kg worden gekozen. Wanneer je veel verre reizen maakt met met veel uitrusting kun je het beste kiezen voor de 2000Kg met dubbele assen. Men moet er op letten dat de lier op de juiste hoogte zit gemonteerd zodat de romp niet naar beneden wordt getrokken. Bij de test op de weegbrug aan het eind werd er een totaal gewicht van 1.780 kg gemeten. De trailer schatten we op rond de 450 kg leeg gewicht. Zo bereikt de zeer goed uitgeruste boot, maar nog steeds zonder voedsel en bagage en buitenboordmotoren een leeggewicht van 1330 kg in plaats van 1.200 kg. Voor de langere vakanties beladen naderd men zeer dicht aan het maximum totaal gewicht van de 2000 kg trailer. Daarmee moet ook het trekvoertuig 2000 kg aanhangwagenlast trekken mogen. Het afladen en opladen van de boot is het relatief eenvoudig. Bij opgehaalde kiel kan de boot bij 28 cm diepgang ook zonder kraan gemakkelijk van en op de trailer worden geschoven.
Veranderingen / wijzigingen
Tijdens de lange bouwtijd sinds 1991 zijn er reeds naast de genoemde gewijzigde schootvoering nog enkele andere revisies op het dek uitgevoerd. De kuiprand werd vanaf ongeveer 2000 wat meer ronder en vooral verder naar achteren uitgebreid . De Sportina 680 is ook bekend onder de namen Pretty 23, Caribu en op de Nederlandse wateren als Clever 23. Een andere zuster is de Sportina 682. Deze beschikt over een zwenkkiel en heeft de zelfde vaareigenschappen als hefkiel. Hierdoor vervalt in de binnenruimte de grote dominerende kielkast ten gunste van een zwaardkast en er is een zeer kleine Toliletruimte aan stuurboord mogelijk gemaakt.
Conclusie
De Sportina is 680 vanwege zijn zeilprestaties flexibel en veelzijdig inzetbaar. Ze maakt een zeilwedstrijd net zo leuk als een familie of vakantie uitje. De boot is solide gebouwd en toont na vele jaren van gebruik geen grote gebreken. Met de aanbevolen opties als maststrijkinstallatie en ophaalbare kiel kan men met een adequate trekauto de boot zeer gemakkelijk alleen slepen , op- en aftuigen en vreemde gebieden ontdekken. Bovendien is het dealernetwerk in Nederland en Europa is zeer goed ontwikkeld zodat je bij problemen op de service van de fabrikant kan terugvallen.